KOMORY HIPERBARYCZNE – SPRZĘT
Tlenoterapia hiperbaryczna HBOT prowadzona jest obecnie w trzech podstawowych klasach komór hiperbarycznych:
* Klasa A – komory wielomiejscowe,
* Klasa B – komory jednomiejscowe,
* Klasa C – komory hiperbaryczne do terapii zwierząt.
Według innego podziału rozróżnia się komory hiperbaryczne:
* pojedyncze – składające się wyłącznie z pomieszczenia, w którym przeprowadzana jest terapia,
* podwójne – pomieszczenie wysokiego ciśnienia i śluza ciśnieniowa,
* potrójne i wieloprzedziałowe – składające się ze śluzy oraz więcej niż jednego pomieszczenia terapeutycznego.
Komora hiperbaryczna jednomiejscowa – przeznaczona do indywidualnej terapii HBOT.
Komora jednomiejscowa jest komfortowym urządzeniem pozwalającym na prowadzenie terapii z dostosowaniem potrzeb indywidualnego pacjenta. Budowa tego urządzenia oparta jest o podstawowe wytyczne, na które składa się:
– możliwość uzyskiwania ciśnienia w przedziale 1,3 do 2 ata wewnątrz urządzenia,
– zapewnienie personelowi stałego kontaktu z pacjentem,
– eliminacja wszystkich niedogodności zniechęcających pacjenta do tej formy terapii (innowacyjne komory tej klasy posiadają duże przeszklenie pozwalające na eliminację uczucia klaustrofobii, a także umożliwiają korzystanie z systemów audiowizualnych podczas trwania terapii),
– zlikwidowanie ryzyka gwałtownej dekompresji mogącej narazić na niebezpieczeństwo pacjenta,
– minimalizowanie ryzyka urazów ciśnieniowych uszu i zatok podczas dekompresji,
– wentylowanie komory pozwalające na zapewnienie pełnej oksygenacji i skuteczne usuwanie pary wodnej i dwutlenku węgla,
– klimatyzacja zapewniająca pełen komfort zabiegu poprzez dobór temperatury wewnątrz urządzenia.
Obecnie najczęściej używanym typem komory jednomiejscowej jest komora w kształcie poziomego cylindra (pacjent przebywa w komorze w pozycji horyzontalnej, a dostęp do komory zapewniany jest przez drzwi na jednym z jej końców). Dostępne są także komory kuliste (pacjent w pozycji siedzącej) oraz będące kombinacją kuli i cylindra (półleżąca pozycja pacjenta).
Materiały wykorzystywane w budowie nowoczesnych komór jednomiejscowych to sztywne konstrukcje metalowe (wysokiej jakości wytrzymałe stopy stali) połączone z elementami szklanymi lub akrylowymi. Ciągle jeszcze spotyka się w użyciu komory elastyczne wykonywane z tworzyw sztucznych, wzmacniane metalem i zamykane na zamek błyskawiczny lub klamry – są to komory przeznaczone do natychmiastowego użycia, np. w warunkach polowych). Cylindryczne sztywne komory metalowe pozwalają na wysoce komfortowe dla pacjenta prowadzenie terapii HBOT. Personel cały czas utrzymuje kontakt wzrokowy z pacjentem, który przebywa w komorze w pozycji leżącej na specjalnym antybakteryjnym materacu zapewniającym warunki wysokiej higieny. Przeszklenie komory zapewnia także dostęp do np. zewnętrznych systemów audio-video umilających czas trwania zabiegu. Istotne jest utrzymanie komfortu termicznego wewnątrz komory, szczególnie podczas zabiegów wykonywanych u dzieci. Temperatura wewnątrz komory powinna mieścić się w przedziale 20-22̊˚C dla dorosłych i około 24-25˚C dla dzieci. Zasilanie komór stosowane jest zarówno z zespołów butli podłączonych do instalacji, zbiorników ciekłego tlenu, jak i koncentratorów tlenu. Przepływ gazów w komorze jest ustawiany przeciętnie na ok. 300l/min, ale zakres ten ulega modyfikacji w zależności od wieku, wagi i cech indywidualnych pacjenta. Komora musi być wyposażona w system komunikacji z pacjentem w trakcie trwania terapii.
Komora hiperbaryczna wielomiejscowa
Komory wielomiejscowe (multiplace) są przewidziane dla jednoczesnego prowadzenia terapii większej liczby pacjentów. Obecnie najczęściej stosowane komory wielomiejscowe mają kształt cylindra o długości 5-12 metrów i średnicy do 4 metrów i składają się z przynajmniej dwóch przedziałów. Stosuje się także komory prostokątne. Zazwyczaj pierwszym przedziałem jest śluza ciśnieniowa, umożliwiająca ciągłą pracę komory (bez konieczności dekompresji pomiędzy zabiegami) i ułatwiająca wymianę pacjentów. Dodatkowo w komorze wielomiejscowej zazwyczaj znajduje się także śluza techniczna (np. pozwalająca na dostarczanie w trakcie zabiegu leków lub pobierania materiału do badań laboratoryjnych). Do wytworzenia ciśnienia w takich komorach stosuje się powietrze – przepisy dopuszczają do używania wewnątrz komory mieszanki oddechowej zawierającej maksymalnie 23% tlenu. Ta zubożona mieszanka ma zaletę polegającą na możliwości stosowania wewnątrz komory aparatury monitorującej czy respiratorów i pomp infuzyjnych, których użycie nie jest dopuszczalne w atmosferze czystego tlenu. Tlen aplikowany jest pacjentom zazwyczaj przez szczelne maski twarzowe lub kaptury z gumowymi kołnierzami. Maksymalne ciśnienie możliwe do uzyskania w takiej komorze sięga nawet 7 ata, ale w praktyce terapii hiperbarycznej stosuje się ciśnienia o wartości niższej niż 3 ata, ze względu na możliwość osiągnięcia pułapu toksyczności tlenu i wysokie ryzyko wywołania drgawek tlenowych. Duże wielomiejscowe komory hiperbaryczne umożliwiają wykonywanie zabiegów u pacjentów leżących na łóżkach szpitalnych, ponadto osobom chorym asystować może w trakcie zabiegu personel medyczny. Komora wielomiejscowa zdecydowanie zwiększa ilość możliwych do wykonania zabiegów, ułatwia także terapię osób z klaustrofobią lub małych dzieci. Podstawowe wady komór wieloosobowych związane są z wysokimi kosztami zarówno samego urządzenia, jak i jego obsługi (konieczność ciągłego nadzoru technicznego i rotacji personelu medycznego, związana z potrzebą uniknięcia zbyt długiej ekspozycji na działanie wysokiego ciśnienia. Istotny problem to także szczelność masek i kapturów, zarówno ze względu na możliwość wzrostu stężenia tlenu w komorze, jak i z uwagi na spadek stężenia tlenu dostarczanego bezpośrednio pacjentowi – nawet o kilkadziesiąt procent w stosunku do właściwej dawki. Specjaliści jasno także wskazują, że mimo wszystkich aspektów w terapii dziecka lepszym rozwiązaniem są komory monoplace umożliwiające terapię indywidualną, ale prowadzoną w obecności w komorze opiekuna, co nowoczesne komory jednomiejscowe zapewniają.
